Thematervelden

De Thematervelden is een recentelijk aangelegd 35 ha groot natuurgebied tussen de Thematerweg (Vleuten/Haarzuilens) en A2, als ecologische verbindingszone tussen het Máximapark, Haarzuilens en het Groene Hart, met rietoevers, hooilanden, struwelen en bos.

Wandelpad
Er is een onverhard wandelpad aangelegd tussen het Thematerweg en de Haarrijnseplassen en er staan diverse informatieborden.
Kijk HIER voor de wandelroute 3 km Thematervelden/ Haarrijnseplas oost.

Honden zijn niet welkom (ook niet aangelijnd).

Waar komt de naam vandaan
De eerste vermelding van Themaat komt uit 1259 en 1381-1383 Themaet en circa 1307 Op Themet.
Het tweede deel van het woord Themaat betekent maat = made ‘hooiland’, met een onduidelijk eerste deel, misschien het voorzetsel te, met een betekenis ‘op het hooiland’.
In 1840 omvat het buurtschap Themaat 17 huizen met 114 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 40 huizen met ca. 100 inwoners.

Geschiedenis
Themaat is vroeger een heerlijkheid (grond van een heer) geweest, die later op enig moment in drie heerlijkheden gesplitst is geweest. Deze heerlijkheid grensde in het noorden aan de heerlijkheid Breukelen-Nijenrode,in het oosten aan Maarssenbroek, in het zuiden aan Vleuten, en in het westen aan Haarzuilens. De heerlijkheid bevatte dorp nocht gehucht, maar alleen verstrooid liggende huizen. De oppervlakte was ca. 485 bunders. Rond 1840 telde de heerlijkheid 15 huizen (bewoond door 16 gezinnen) met ca. 160 inwoners, die doorgaans de kost verdienden in de landbouw. De inwoners, die in dat jaar op 6 na allen katholiek waren, vielen onder de parochie Vleuten. De 6 Hervormden vielen onder de kerkelijke gemeente Kockengen-en-de-Haar of Vleuten. De kinderen gingen naar school in Vleuten.
Deze heerlijkheid is later in drieën gesplitst, en wel als volgt:
Themaat op den Hegge, grensde in het W en N aan de heerlijkheid de Haar, in het O aan Themaat-Westrenen, in het Z aan Vleuten. Deze heerlijkheid bevatte geen huizen, was ca. 4 bunders groot en was vroeger leenroerig aan ‘den huize van Vianen’.
Themaat uten Engh, grensde in het N aan Maarssenbroek, in het O aan de Lageweide, in het Z aan Vleuten, en in het W aan Themaat-Westrenen. Deze heerlijkheid was ca. 27 bunders groot en telde rond 1840 1 huis, met 7 inwoners.
Themaat Westrenen, grensde in het N aan Gieltjesdorp, in het O aan Maarssenbroek, in het Z aan Vleuten, in het W aan de Haar. Deze heerlijkheid was ca. 455 bunders groot, en telde rond 1840 14 huizen, bewoond door 15 gezinnen, met in totaal 150 inwoners.

Molen
Ooit stond er de Thematermolen, die was een poldermolen met scheprad, een wipmolen van het Utrechtse type. De molen bemaalde de polders Themaat en Ockhuizen en is in 1877 afgebroken. De bemaling van de polders is overgenomen door gemaal Vleuterweide.

Archeologische vondsten
Begin 21e eeuw is ten oosten van de kern Haarzuilens, en noorden van buurtschap Themaat, in de gelijknamige polder, de Haarrijnse Plas gegraven, voor de winning van klei, veen en zand voor onder andere infrastructurele werken t.b.v. de aanleg van het nieuwe Utrechtse stadsdeel Leidsche Rijn. Voorafgaand aan deze werkzaamheden is door stichting RAAP in 1998 in opdracht van de gemeente Utrecht een booronderzoek gedaan. Dit onderzoek toonde diverse puinconcentraties in een verlaten boomgaard aan, die als subregente puinstort werden geïnterpreteerd. De vondst van een landmeterkaartje uit 1639 in Het Utrechts Archief leidde echter tot het inzicht dat de locatie wel degelijk bewoond was geweest.

Vervolgens werd besloten de locatie op te laten graven door de AWN-afdeling Utrecht e.o. in samenwerking met de Historische Vereniging Vleuten, De Meern en Haarzuilens. Vrijwilligers van beide organisaties voerden het onderzoek (THE) uit gedurende de zomers van 2000 tot en met 2002. Hierbij werden muurresten, puinbanen, een greppelstructuur, een kelder, veel aardewerk uit de 14e en 15e eeuw, munten en diverse andere metalen voorwerpen, zoals tinnen lepels, aangetroffen. Op basis van de archiefvondst en het archeologisch onderzoek is de locatie geïnterpreteerd als een begraven hofstede (dit is een verdedigbare woning met een gracht), die gedurende 500 jaar bewoond is geweest en in 1805 moet zijn verlaten. Voor nadere details zie het rapport ‘Terug naar Themaat. Het archeologisch onderzoek LR50 en LR52 naar drie huisplaatsen aan de Thematerweg’ (2009).