HistorieRoutesTop 15

De Limes | Romeinse grensweg

Dwarsdoor Leidsche Rijn loopt de Romeinse Limes. De afgelopen jaren is er tijdens de ontwikkeling van de nieuwbouw erg veel gevonden van deze weg. En nog steeds ontdekken archeologen nieuwe resten en bijzondere vondsten.

De grens
De Limes zijn in Nederland de noordelijke grens van het Romeinse rijk vanaf ongeveer 50 n.Chr. langs de Rijn (nu de Oude Rijn, Kromme Rijn en Nederrijn). De grenslijn is in het Nederlandse gebied 120 kilometer lang en loopt van Katwijk aan Zee tot aan Nijmegen naar Xanten. Langzaamaan worden Romeinse legerkampen vervangen door tientallen forten en versterkingen (castella). De castella liggen op ongeveer twee uur loopafstand van elkaar en er ontstaat een uitgebreide, goed onderhouden infrastructuur die de forten met elkaar verbindt. Sommige forten verdwijnen even, bijvoorbeeld tijdens de Bataafse Opstand (69-70) wanneer ze in vlammen opgaan, maar worden daarna weer herbouwd. Rond 200 verschijnen de eerste versterkingen gemaakt van steen. Om de castella heen ontstaan dorpjes (vici) en steden.

Het Latijnse woord ”limes” betekent oorspronkelijk ”pad tussen twee akkers” of ”akkergrens”. Ook is het een aanduiding voor een “heerbaan”, zoals een langeafstandsweg wordt genoemd in veroverd gebied. Deze heerbanen verbinden militaire steunpunten met elkaar. De Neder-Germaanse limes was zowel een “heerbaan” als een “akkergrens”, maar uit recent onderzoek blijkt dat de limes langs de Rijn vooral diende als een belangrijke doorvoerroute.

De Limes loopt dus ook door Utrecht en Leidsche Rijn 
Hij komt ongeveer bij Fort Vechten (Bunnik) Utrecht stad binnen, gaat langs de DownUnder bij de Dom en vervolgt zijn route via Kanaaleilanden ongeveer langs de huidige Leidsche Rijn (Rijnvliet en Langerak), door de Balije en Veldhuizen naar Harmelen. De hele route is hier te bekijken.

Schip De Meern 1
Archeologen konden de Romeinse limesweg over vele honderden meters traceren in Leidsche Rijn. Deze weg bleek een enorme fundering te hebben van balken, grind en aarde: een soort dijklichaam. Maar de grootste ontdekking werd gedaan in 1997, toen resten van een Romeins schip tevoorschijn kwamen in de Balije. Dit schip, later De Meern 1 gedoopt, is het best bewaarde Romeinse schip ter wereld.

Castellum Hoge Woerd
Bovenop de resten van een Romeins castellum is nu Castellum Hoge Woerd gebouwd. Dit is eigenlijk om de echte resten te beschermen. Het gerestaureerde schip De Meern 1 heeft er een prominente plek in gekregen, net als de inventaris die tijdens de opgraving nog in het schip lag. Buiten het Castellum is een badhuis opgegraven.

Wachttorens
Ook vind je op diverse plekken langs de Limes en de loop van de oude Rijn overal grondplaten waar Romeinse houten wachttorens hebben gestaan. En bij het Castellum Hoge Woerd hebben ze er één nagebouwd.

Limes app
Je kunt nu in en om plaatsen langs de Limes fietsen en wandelen aan de hand van diverse routes met behulp van de Limes-app. Langs deze routes kunnen mensen vervolgens via de app informatie lezen en beluisteren over de geschiedenis van de Limes.
In 2016  is het Leidsche Rijn-gedeelte van de Limes-app officieel gelanceerd. Download hier de flyer over de Limes-app.

De naam van de Limes-app in de Apple-store, Google play-kiosk of de Windowsphone store is ‘IZI travel gids’ en is gratis. De bijbehorende website heet www.langsdelimes.nl
Als u eenmaal de ‘IZI travel gids’ heeft gedownload zoekt u naar ‘Romeinse Limes Castellum Route’. Als u deze download op uw telefoon kunt u de hele route offline wandelen of fietsen. Overigens als u in de app zoekt op ‘Limes’ vindt u heel veel fiets en wandelroutes langs de Limes, van Hoograven tot Alphen aan de Rijn. 

 Limes Veldhuizen Archeologische kaart Leidsche Rijn

Hieronder nog een filmpje gevonden op YouTube.